Гардиши мол миёни Суғд бо Ӯзбекистон дар соли 2017 ба 100,4 миллион доллар баробар шуд. Афзоиши ҳаҷми доду гирифти мол байни ин ду минтақаро асосан тӯли ду соли ахир мушоҳида кардан мумкин аст. Феълан дар доираи як комиссияи байниҳукуматӣ оиди “Савдои озод” барои беҳтар гардидани тиҷорат тасмим ҳаст ҳангоми воридоти мол аз Ӯзбекистон ба Тоҷикистон боҷи гумрукӣ ситонида нашавад.
Давоми ду соли ахир гардиши мол миёни Суғд бо Ӯзбекистон 39 миллион доллар ва ё худ 39% афзудааст. Воридоти мол 44,7% ва содирот 33,7% дар соли гузашта назар ба соли 2016 байни ин ду минтақа зиёд шудааст.
Анвар Оқилов, сардори шӯъбаи пардохтҳои гумрукӣ ва назорати арзиши Раёсати минтақавии гумрук дар вилояти Суғд мегӯяд, мутаносибан савдои Тоҷикистон назар ба Ӯзбекистон зиёдтар аст. Дар соли 2016, ки бино ба гуфти ӯ он замон муносибатҳои тиҷоратии Суғд бо кишвари ҳамсоя начандон хуб буд ҳаҷми умумии гардиши мол беш аз 61 млн. доллари амрикоиро ташкил менамуд. Соли гузашта ин рақам аз марзи 100 млн. доллар гузаштааст.
Бино ба иттилои Раёсати минтақавии гумрук дар ду соли ахир дар муносибатҳои тиҷоратӣ, Суғд назар ба Ӯзбекистон бештар мол содир кардааст.
“Нисбати таносуб гирем агар савдои Тоҷикистон назар ба Ӯзбекистон зиёдтар аст. Яъне агар, ки соли гузашта ҳам ба 26 млн доллар воридот шуда бошад мо 35 млн доллар. Он сол мо 9 млн долларба зиёдтар содирот кардагӣ ҳастем. Дар соли 2017 ба маблағи 47 млн доллар мол ворид шуда бошад мо ба маблағи 53 млн доллар мол содир кардем. Яъне, ки 6,4 млн долларба мо зиёдтар мол содир кардем”.
Раванди беҳтар шудани додугирифти молу маҳсулот байни Тоҷикистон бо Ӯзбекистон бахусус аз соли 2016 ба ин сӯ рӯ ба беҳбуд овардааст. Қаблан дар оғози соли гузашта масъулини Раёсати гумрук дар вилояти Суғд гуфта буданд, ки дар натиҷаи беҳтар шудани муносибатҳо соли 2016 додугирифти вилояти Суғд бо Ӯзбекистон назар ба солҳои пешин 8 баробар бештар шудааст. Ин дар ҳолест, ки он солҳо равуо тариқи марзи ду кишвар душвор буд ва ҷониби Ӯзбекистон ба содироти наба ҳама маҳсулот ба Тоҷикистон иҷоза медод.
Алихон Рустамзода, собиқ сардори Раёсати минтақавии гумрук дар вилояти Суғд моҳи феврали соли 2017 гуфта буд, киаз шимолии Тоҷикистон ба Ӯзбекистон то як соли ахир асосан семент содир мешуд. Ҷониби кишвари ҳамсоя бошад мебел ва ҳам масолеҳи сохтмониро тариқи расмӣ ба Тоҷикистон интиқол медод. Ҷаноби Рустамзода гуфта буд сар аз соли 2014 то ҷое тиҷорати байни ду кишвари ҳамсоя рӯ ба беҳбуд овард ва аз ин рӯ Ӯзбекистон ҳам ба содироти чанде аз молу маҳсулот ба Тоҷикистон иҷоза дод. Ба хусус нуриҳои менералӣ, ки қаблан воридодаш аз Ӯзбекистон ба вилояти Суғд манъ буд ду сол пештар кишвари ҳамсоя иҷоза додааст, ки ба Тоҷикистон содир карда шавад. Бино ба рақамҳои оморӣ соли 2016 аз Ӯзбекистон ба шимолии Тоҷикистон 65 тонна нуриҳои менералӣ ворид шудааст. Дар соли 2017 бошад аз ин кишвар асосан молҳои саноатӣ, ниёзи мардум ва маҳсулотҳои қаннодӣ ворид шудааст.Аз вилояти Суғд ба Ӯзбекистон асосан семент, консентрат ва дигар солҳои саноатӣ содир гардидааст.
Давоми ду соли ахир Ӯзбекистон ба қатори кишварҳое, ки ба вилояти Суғд шарики асосии содуротиву воридотӣ маҳсуб мешаванд шомил гардид. Чун дар маълумотҳои расмӣ кишвари ҳамсоя то соли 2015 ба фаъолияти иқтисодии Суғд начандон зиёд ҳисагузор буд.Анвар Оқилов, сардори шӯъбаи пардохтҳои гумрукӣ ва назорати арзиши Раёсати минтақавии гумрук дар вилояти Суғд мегӯяд, ки ҳоло комиссияи байниҳукуматии Тоҷикистон бо Ӯзбекистон дар мавриди содда гардонии “Савдои озод” гуфтушунид доранд. Ӯ гуфт, ки дар ҳоли ба тавофуқ расидан эҳтимол ҳангоми воридоти мол аз Ӯзбекистон боҷи гумрукӣ ситонида нашавад. Масъулин ин иқдомро ба хотири арзонтар шудани арзиши моли воридшуда ва ҳам пурзӯр гардидани рақобат дар тиҷорат роҳандозӣ карданиянд.
“Комиссияи байниҳукуматӣ оиди “Савдои озод”-ро дида баромада истодааст. Яъне, ки дар ҳолати воридоти молҳо аз Ӯзбекистон мумкин боҷи гумрукӣ ситонида нашавад. Танҳо андоз аз арзиши иловашуда ва дар ҳолати воридоти молҳои зераксизӣ андози аксизӣ ситонида мешавад. Яъне андози аксизӣ ва андоз аз арзиши иловашуда андозҳои ғайримустақим ҳисоб мешаванд. Барои ҳамин аз рӯи принсипи ситонидан бояд дар ҷойи таинот ситонида шавад. Яъне, ки Ҷумҳурии Ӯзбекистон андози арзиши иловашуда намегирад ва онро дар ҷойи воридот мо меситонем. Аз мо ҳам ҳамин хел ҳангоми содироти мол Тоҷикистон андози арзиши иловашуда намеситонад дар Ӯзбекистон ситонида мешавад”.
Феълан дар назар аст рӯзҳои наздик дари ду кишвари ҳамсоя ба ҳам боз шавад. Ахиран Раҷаббой Аҳмадзода, иҷрокунандаи вазифаи раиси вилояти Суғд ҳам дар нишасти хабарии 6-уми февралии худ гуфт онҳо умед доранд, ки дар сурати боз шудани марзи ду кишвар роҳҳои нави тиҷорати Тоҷикистону Ӯзбекитсон пайдо мегардад.
“Дар сурати боз шудани марз соҳаи сайҳӣ хело рушд мекунад. Аз тарафи Самарқанду Бухоро бисёр сайёҳон ворид мешаванд, кори соҳибкорони вилоят пеш меравад. Он маҳсулотҳое, ки Ӯзбекистон ниёз дорад дар вилояти Суғд алакай истеҳсол шуда истодааст. Мисол Ассотсиатсияи “Кедр”, “Арча”, корхонаи “Рэал-Пласт”, ки имрӯз қубурҳои пластикӣ ва ноқилҳои алюминӣ истеҳсол мекунем бисёр давлати ҳамсоя эҳтиёҷ дорад. Ва маҳсулоти кишоварзӣ, ки дар мо барвақт истеҳсол мешавад ин ҳамаш ҳам фоидаи Тоҷикистон ва ҳам ба фоидаи Ӯзбекистон аст”.
Вилояти Суғд бо 56 кишвари дунё, аз ҷумла 11 давлатҳои ИДМ ва 45 кишвари хориҷӣ дур муносибати савдои хориҷӣ дорад. Дар як соли ахир Ӯзбекистон баъд аз Қазоқистон ба як шарики асосии содиротӣ ва ҳам дар воридот баъд аз Русия, Қазоқистон, Чин ва Литва ба шарики муҳими воридотӣ табдил ёфтааст.
Ҳалим ҶӮРАЕВ, журналист
Комментарии
Отправить комментарий